Ayçiçek yağı, ayçiçeği bitkisinin tohumlarından yani çekirdeklerinden elde edilen açık sarı renkli ve hafif bir bitkisel yağdır. Yapısında çokça doymamış yağ asidi barındırır ve genel olarak gıda amacı ile kullanılır. Ayrıca biyodizel üretiminde ve ilaç sanayisinde de kullanılır. Ayçiçek yağı dünyada en çok üretilen dört bitkisel yağdan biridir.

Ayçiçek yağının kullanımı 300-400 yıl öncesine, Kuzey Amerika'ya dayanır. Ayçiçeği Avrupa'ya İspanyollar tarafından getirilmiştir. İspanyollar ayçiçeğini Almanya'ya, İtalya'ya ve Fransa'ya tanıtmışlardır. Bu ülkeler bitkiyle çok önce tanışmış olmalarına rağmen bugün dünyada ayçiçek yağı üretiminde lider ülke Rusya'dır. Rusya'yı Avrupa Birliği ülkeleri takip etmektedir. Diğer iki önemli üretici ise Arjantin ve Ukrayna'dır. Dünyada yılda yaklaşık 11,5 milyon ton ayçiçek yağı üretilmektedir.

Soğuk preslemeyle elde edilen ayçiçek yağı genel olarak açık sarıdır. Ancak sıcak presleme yoluyla elde edilen ise kırmızımsı renkte olur. Preslemenin ardından uygulanan ekstraksiyon ve arıtma işlemleriyle yağın rengi yine sarımsı ve açık bir renge döner. Ayçiçek yağının hemen hemen hiç kokusu yoktur. Fakat çok dikkatli koklanırsa hafif aromatik yağ kokusu veya daha çok fıstık fındık kokusuna benzer bir koku fark edilebilir. Tadı da genel olarak hafiftir.

İçinde bulunan yağ asitleri genellikle tohumdan tohuma farklılık gösterir. Geleneksel tohumlardan elde edilen yağın yapısında %48 -74 arası doymamış yağ asitleri vardır. Buradaki tekli ya da çoklu doymamış yağ asitleri mahsulden mahsule farklı oranlarda olabilir.

Yüksek oleik ayçiçeği denilen ayçiçeklerin tohumlarından elde edilen yağın yapısında doymamış yağ asitlerin oranı geleneksel ayçiçeğinden elde edilen yağdaki orana göre daha düşüktür. Bu oran %10 civarındadır. Bu düşük oran sıcağa karşı dayanıklılığı artırır.

Genelde bitkisel yağların yağ asitleri büyük oranda trigliserit'e bağlanan gliserinden oluşur. Ayçiçek yağının içerdiği serbest yağ asitlerinin miktarı %1,8'den azdır. Buna karşı yüksek oranda E vitamini içerir. Bu özelliği yüzünden depolama için daha elverişlidir.

Ayçiçek yağı üretimi için ilk olarak olgunlaşmış bitkinin tohumları ayrılır. Sonra tohumlar soyulup ve öğütülür. Bu işlemden sonra genellikle soğuk presleme yöntemi kullanılır. Bunun yanı sıra büyük fabrikalarda çoğunlukla sıcak presleme yöntemi kullanılır. Fakat bu yöntemin kullanıldığında yağı istenmeyen parçacıklardan temizlemek için fazladan arıtma işlemine ihtiyaç vardır.

Üretimi biten yağlar satıştan önce depolanır. Depolama işlemi sırasında birtakım şartlara dikkat etmek önemlidir. Bitkisel yağlar genellikle 20 °C'in altında ve güneş ışığına direk maruz bırakılmadan depolanmalıdır. Bu şartlar sağlandığı takdirde 12 aya kadar bozulmadan depolama yapılabilir.

Ayçiçek yağı, yemeklik bir yağ olarak kullanılmasının yanında ilaç sanayinde ve endüstriyel amaçlarla da kullanılır. Bitkisel yağlar genellikle yemeklik yağların en değerlileridir. Pişirmek için kullanılabildikleri gibi pişirilmeyen bazı yiyeceklerin tadını artırmak için de kullanılabilirler. Salata, tatlı yapımı, soslar, kızartmalar ve daha birçok yiyeceğin yapım ya da sunum aşamasında bitkisel yağlar kullanılır. Yüksek oleik ayçiçeğinden elde edilen yağlar ise yüksek sıcaklıklara daha dayanıklı olduğundan, genelde kızartmalarda tercih edilir.

Ayçiçek yağı, endüstriyel alanda daha çok boya sanayisinde kullanılır. Boya endüstrisinde kullanılan yağlı boyalar ve resim yapmak için kullanılan boyalar buna örnektir. Ayrıca deri endüstrisinde ve gıda sanayisinde de kullanılırlar. Bunlara ek olarak Avrupa Birliği ülkelerinde ekolojik yakıt olarak da kullanılmaktadır. 2007 yılında Avrupa'da üretilen ayçiçek yağının %10'na yakını ekolojik yakıt olarak kullanılmıştır.