Ayçiçeği Nerede Yetişir?

Ayçiçeği, özellikle Edirne ve çevresinde yetişen, papatyagiller familyasında yer alan sarı çiçekli bir bitkidir. Ülkemizde ayçiçeği çekirdek ve yağ üretimi için yetiştirilmektedir. Ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada da ayçiçeği üretimine önem verilmektedir. Hatta bu tarım bitkisi için Dünya Ayçiçeği Derneği adında bir kuruluş 80 yılı aşkın süredir faaliyet göstermektedir. Bu derneğin gerçekleştirdiği 26 Şubat 2012 tarihinde Arjantin'de yapılan 18. Dünya Ayçiçeği Kongresi'nde Dünya Ayçiçeği Derneği başkanlığı ilk kez Türkiye'ye verilmiştir.

Ayçiçeğinin genetik tarihi bakımından merkezi Kuzey Amerika'ya dayanmaktadır. Halen Amerika kıtasının orta bölümünde yer alan Paraguay'da yabani olarak bulunmaktadır. Ayçiçeği çok eski bir tarihe sahip olduğundan ilk olarak nerede tarım amaçlı ekildiği bilinmemektedir. İspanyollar tarafından 1850'li yıllarda ABD'den İspanya'ya getirilen ayçiçeği tohumları burada bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Ayçiçeği bitkisi yağ üretimi için ilk kez II. Dünya Savaşı'ndan önce Rusya'da yetiştirilmiştir. Ayçiçeği ülkemize ilk olarak 1945-50'li yıllarda Bulgaristan'dan gelen vatandaşlarımız sayesinde girmiştir.

Ülkemizde yağ yapımında kullanılmak üzere üretilen ayçiçeği tipi genelde siyah renkli, ince kabuklu linoleik ve oleik yağ asitleri içeren türlerdir. Yağ yapımında kullanılan ayçiçeği taneleri %40 ile %50 arasında yağ ve %15 - %20 oranında protein içerir. Ülkemizde ayçiçeği yağı üretimi özellikle Marmara Bölgesi'nde yoğunluk göstermektedir. Çerezlik ayçiçeği türleri tohumları çizgili ve kalın kabuklu olup çoğunlukla İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde yetiştirilmektedir. Ayrıca ayçiçeği çekirdeğinin bazı türleri papağan yemi üretimi için de kullanılır.

Dünya üzerinde ayçiçeği bitkisi üretimi yaklaşık olarak yılda 23.5 milyon ton civarındadır ve ülkemiz ayçiçeği yetiştiriciliğinde ilk on ülke içerisindedir.

Ayçiçeği 8-10 derece toprak sıcaklığında hızlı bir şekilde çimlenir. Büyüyüp yetişmesi için ihtiyaç duyduğu hava sıcaklığı ise 20-25 derecedir. Ülkemizde ayçiçeği ekim zamanı bölgelere göre değişiklik gösterir. Ege ve Güneydoğu Bölgelerinde mart ayında ekim yapılırken Marmara, Orta Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde en uygun ekim ayı mayıs ayıdır.

Ayçiçeği yüksek ateşe, soğuk algınlığına, öksürüğe iyi gelir. Özellikle ayçiçeği yağı, lokman hekimlerin en çok tercih ettiği ürünlerden biridir. Ayçiçeği yağı çıban tedavisinde ve kurdeşen tedavisinde en çok tercih edilen doğal ürünlerden biridir. Ayrıca ayçiçeği yağı bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde de tercih edilen ürünler arasındadır.